การส่งเสริมสุขภาพจิตวัยรุ่น ต้องเริ่มตั้งแต่เด็ก ให้มีการพัฒนาเด็กทุกด้านไปพร้อมๆกัน ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ
อารมณ์ และสังคม
ใครจะช่วยส่งเสริมสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่น
เด็กได้รับอิทธิพลจากผู้ที่อยู่ใกล้ชิด เริ่มต้นจากพ่อแม่ พี่น้อง ญาติใกล้ชิด เพื่อน
เพื่อนบ้าน
เมื่อเด็กเข้าโรงเรียนก็ได้รับอิทธิพลจากครูและเพื่อนนักเรียน รุ่นพี่รุ่นน้อง
และจากสังคมสิ่งแวดล้อมที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับเด็ก
การส่งเสริมพัฒนาการเด็กจึงต้องการความร่วมมือกันของหลายฝ่าย เริ่มต้นจากที่บ้าน สานต่อที่โรงเรียน และสังคมรอบๆตัวเด็กนั่นเอง ทุกคนควรมีส่วนร่วมกันเสมอในการช่วยให้เด็กเกิดการเรียนรู้ที่ดี ที่ถูกต้อง
มิใช่ช่วยแต่ลูกหลานของตนเอง
แต่ช่วยลูกหลานคนอื่นด้วยเมื่อมีโอกาส
เพราะในที่สุดทุกคนก็ต้องอยู่ร่วมกันในสังคมเดียวกัน
บทบาทของพ่อแม่ ควรจะเป็นอย่างไร
บทบาทของพ่อแม่ในการส่งเสริมสุขภาพจิตเด็กเป็นบทบาทหลัก และเป็นพื้นฐานสำคัญอย่างยิ่งต่อพัฒนาการเด็ก หลักสำคัญคือความสัมพันธ์ที่ดีของพ่อแม่
ครอบครัวมีความรักความอบอุ่น มีความสุข
มั่นคง นอกจากนี้ สิ่งที่พ่อแม่จะช่วยส่งเสริมให้เกิดขึ้น คือ
1 สร้างความสำพันธ์ที่ดี กับเด็ก มีความใกล้ชิดสนิทสนมกันต่อเนื่องสม่ำเสมอ
และยาวนานพอ
· พ่อแม่ควรรู้เขา รู้เรา เข้าใจความคิดความรู้สึกของลูก คาดคะเนเหตุการณ์ล่วงหน้าได้ว่า
ลูกน่าจะคิดอย่างไร รู้สึกอย่างไร น่าจะเกิดอะไรขึ้น
· รับฟังได้มากขึ้น เกิดการยอมรับกัน ประนีประนอมกัน
· สร้างขอบเขตที่เหมาะสมได้ง่าย เคารพในกติกาที่ช่วยกันสร้างขึ้น
· ส่งเสริม ชี้แนะ แนะนำ ตักเตือน
2. ให้รางวัลในพฤติกรรมที่ดี พฤติกรรมที่ต้องการให้เกิดขึ้นอีก
การให้รางวัลไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งของ หรือเงิน อาจให้คำชม การชื่นชม ก็เพียงพอ
3. เอาจริงกับสิ่งที่ตกลงกันไว้ ถ้ามีการละเมิดข้อตกลง
โดยต้องมีวิธีการเตือนที่ได้ผล
4. พ่อแม่เป็นแบบอย่างที่ดี
มีระเบียบวินัย จัดการกับชีวิตอย่างเหมาะสม มีการแก้ไขปัญหาอย่างถูกต้อง
5. ส่งเสริมพฤติกรรมและการเรียนรู้ให้ครบทุกด้าน
ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ สติปัญญา อารมณ์ สังคม
6. ช่วยให้เด็กหาเอกลักษณ์ของตนเองได้
สังเกตจาก ความชอบ กิจกรรมที่ชอบ ความถนัด เป็นต้น
วิธีที่ไม่ได้ผล
· รับฟังได้มากขึ้น เกิดการยอมรับกัน ประนีประนอมกัน
· การพูดย้ำซ้ำๆ แล้วเด็กไม่ได้ปฏิบัติ
· การเปรียบเทียบกับเด็กอื่นๆ
· การลงโทษรุนแรง ด้วยกำลัง
หรือด้วยวาจา
· ตัดความสำพันธ์ ไม่พูดด้วย ไม่สนใจ
ไม่ดูแล ไม่ส่งเสริม โดยหวังว่าจะสำนึกและมาขอโทษ
วิธีที่น่าจะทำ
· เอาจริงทันที โดยเฉพาะตอนเริ่มต้นสร้างกติกากันใหม่ๆ ต้องคอยสังเกต ติดตาม
· หยุดพฤติกรรมที่เป็นปัญหาทันที
· รับฟังความคิดเห็น
· ไม่มีการต่อรอง การดำเนินการควรทำทันที
และให้สอดคล้องกับการตกลงกันไว้ล่วงหน้า
บทบาทของครู ควรจะทำอย่างไร
ครูควรมีบทบาทส่งเสริมพัฒนาการต่อจากพ่อแม่
ด้วยการส่งเสริมพัฒนาการเด็กทุกด้านเช่นกัน โดยเฉพาะพัฒนาการด้านสังคม และจริยธรรม
ใช้หลักพฤติกรรมบำบัดเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเด็ก และถ้าจำเป็นต้องลงโทษ ควรมีหลักการลงโทษที่ดี ได้ผล
และไม่เกิดผลเสียตามมา
เมื่อเด็กเริ่มมีปัญหา
ครูควรมีมาตรการจัดการให้ความช่วยเหลือโดยเร็ว
โรงเรียนควรมีระบบการให้ความช่วยเหลือเด็กอย่างชัดเจน
มีการประสานงานกับแหล่งทรัพยากรที่จะให้ความช่วยเหลือได้ เช่นทีมงานสุขภาพจิตที่อยู่ใกล้เคียง เป็นต้น
แนวทางการแก้ไข/ช่วยเหลือเมื่อเด็กเริ่มมีปัญหา
· รับฟังปัญหาเด็กเสมอ ไม่ตำหนิ หรือสั่งสอนเร็วเกินไป ท่าทีเป็นกลาง
· เข้าใจปัญหา หาข้อมูลเพื่อให้รู้สาเหตุ และแนวทางการแก้ไขปัญหา
· มองเด็กในแง่ดี มีความหวังในการแก้ปัญหาเสมอ
· เป็นแบบอย่างที่ดี
· มีวิธีตักเตือน ชักจูงให้อยากเปลี่ยนแปลงแก้ไขตนเองให้ดีขึ้น